Rüzgarın yelkene ana yönlerden geliş açılarına göre ”seyir” terimi üretilmiştir.
Yelkencilikte en genel olarak üç tip seyir vardır.
Rüzgarı direkt olarak karşıdan alan yelkenlerimiz çalışamaz ve bu durumu
engellemek için rüzgarı yelkene göre belirli küçük bir açıyla alarak yelkenlerimizi
doldururuz.
Yelkenli teknenin rüzgarın geliş yönüne göre rüzgara karşı gitme çabasına
ORSA SEYRİ denir.
Dünyadaki hiçbir yelkenli rüzgara karşı direkt seyredemez.
Yelkenlerde basınç oluşamadağı için yelken YAPRAKLAMA yapar yani yelken bir sancak,
bir iskele tarafa bayrağın dalgalanması gibi salınım hareketi yapar.
Rüzgarın tekneye bordalarından (yanlarından) 90 derece açıyla vurmasına da
APAZ SEYRİ denir.
Apaz seyri genelde orsaya göre yelkenli teknenin daha az bayılması bakımından daha
rahattır.
Yelkenli tekne rüzgarı tam arkadan alarak seyir ediyorsa
PUPA SEYRİ yapıyordur.
Genelde halk arasında da en çok bilinen seyir türüdür. Şimdi seyirleri ayrıntılı inceleyelim.
PUPA SEYRİ
pupa Yelken Seyirleri Pupa seyrinde rüzgar yelkenli tekneye tam arkadan gelir ve yelken içine rüzgar doldurur. Bunun sonucunda yelkenli tekne ilerler fakat pupa en
yavaş seyir olarak bilinir. Tekneyi yanlatıcı etkiler oldukça azalmıştır ve salma’
nın görevi orsadaki kadar olmasada pupada da önemlidir.Salma teknenin fazla
sağa,sola yalpa yapmasını engeller.Pupada dolayısıyla boyutlarına göre yatlar,
bellirli ölçekte BALON YELKEN dediğimiz fazladan bir yelken daha basarlar.
Bu balon sayesinde yelkenli teknede toplam yelken metrekaresi büyütülerek daha
iyi rüzgar toplanır ve hız artışı hedeflenir.
ORSA SEYRİ
Yelken Seyirleri Rüzgara karşı direkt olarak seyir yapamayan yelkenli tekneler
teorik olarak rüzgarı tekneye göre 45 derecelik açılarla aldıklarında yelken
üzerinde üretilen kuvvet ile hareket ederler. Bu yüzden rüzgar üzerinde olan
hedefe ulaşabilmek için yelkenliler rüzgara karşı olan orsa seyri sırasında
devamlı 90 derecelik dönüşler yaparak rüzgar üstüne dogru tırmanırlar. Yaptıkları
bu dönüşlere TRAMOLA adı verilir ve tramola sadece orsa seyrinde ve rüzgar üstüne
doğru yapılan bir dönüştür.
Orsa seyrinde yelkenliler genelde rüzgarında şiddetiyle hafif yana doğru bayılarak
seyir edeler. Bu yana doğru yatma ya da bayılma olarak nitelendirilen durum
rüzgarın geldigi yönün aksine doğru gerçekleşir. RÜZGAR ALTINA dogru bu bayılmayı
dengelemek için ekip rüzgarın yelkene geldiği yöne yani RÜZGARÜSTÜNE dogru
hareketlenirler.
Ayrıca yelkenli teknenin bayılmasını ve rüzgar altına dogru kaymasını engellemek
için teknelerin altına SALMA denen su hattına giren bir uzantı yapılır.
Bu uzantı sayesinde tekne daha dengeli ve düz olarak seyir edebilir.
Salmasız bir orsa seyri hatta bir yelkenli tekne düşünülemez.
Günümüzde üretilen sabit salmalı yelkenli tekneler orsa seyrinde ne kadar
bayılırlarsa bayılsınlar batma durumları olağan harici durumlar dışında yoktur.
Tasarımları çok gelişmiştir ve buna göre çok çeşitli salmalar üretilmiştir
APAZ SEYRİ
Rüzgarın tekneye 90 derece olarak yanlardan (bordalar) vurduğu seyirdir.
Genelde yelkenli tekneler daha az bayılırlar ve daha dengeli giderler.
Apaz seyri içinde ikiye ayrılır.
Rüzgarın geldiği yöne yakın gidildiği zaman DAR APAZ,
rüzgardan daha uzak yani PUPA’ya yakın seyir edildiğinde ise GENİŞ APAZ denir. Apaz da salmanın önemi orsadaki kadar yoktur.
Hatta oynar salması olan tekneler akıntı ve rüzgarın durumuna göre belli ölçülerde
teknenin daha hızlı gitmesi için salmayı çeker veya bırakırlar.
Geniş apaz seyri ortalama bir rüzgarda en hızlı seyir olarak bilinir.
Çünkü rüzgarın orsa seyrindeki gibi tekneyi bayıltıcı etkisi daha azalmıştır ve bunun sonucunda artan sürtünme
kuvvetleri oluşmamaktadır sonucunda tekne tasarımına uygun bir şekilde ilerler.
Gene ortalama bir rüzgarda yelkenli tekneler en iyi performansı düz,dengede oldukları zaman gösterirler.
Tabiki bunda rüzgarın çok az olması gibi istisna durumlar hariç tutulmalıdır.
Rüzgar çok az olduğu zaman ekip,su sürtünmesini azaltmak için ve yelkene hafif eğimli bir şekil vererek daha
iyi çalışabilmesini sağlayabilmek için tekneyi hafif rüzgar altına bayıltırlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder