Deniz üstünde navigasyon teknede mevki koymakla başlar.
Teknesinin nerede olduğunu bilmek bir denizci için en önemli husustur, çünkü denizdeki tekneler,
karadaki arabalardan farklı olarak sağa çekip etraftakilere “nerede olduklarını” soramazlar!
Günümüzde GPS (Global Positioning System) sayesinde gayet kolaylaşmış olan mevki koymak meselesi,
yüzyıllardır denizcilerin en çok uğraştığı konulardan birisidir.
Yakın yerden kerteriz almak, uzaktakine göre daha avantajlıdır
Denizcilikte koordinat olarak bilinen, düşey ve yatay hayali doğruların kesişme noktaları olarak
tanımlayabileceğimiz enlem ve boylamlar, kabaca bir küre şeklinde olan gezegenin 360 eşit aralığa bölünmesi
ile oluşturulmuştur.
0 noktası yatay düzlemde ekvator, düşeyde ise Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasından geçmektedir.
Enlemler birbirlerine paralel doğrulardır, bu adla da anılırlar.
Boylamlar ise kutup dairelerine doğru gittikçe daralırlar.
Koordinat sisteminde mevki pratikte dakikaya kadar ifade edilir, genelde saniyeler belirtilmez.
Örneğin Bodrum Limanındaki bir teknenin koordinatları 37 derece 02 dakika Kuzey ve 27 derece 24 dakika doğu gibidir
Modern sistemlere geçmeden önce klasik usullerden bahsedelim:
Mevki koymak için ya deniz üstünde görülür mesafede yerleri belli iki noktaya, ya da bir nokta ve
hızı/rotası belli bir tekneye ihtiyaç duyulur.
İngiltere ya da kıta Avrupa’sının Batı Limanlarından çıkan bir yelkenlinin, Karayip’lere ulaşması için izlenen
standart yolu Kolomb şöyle ifade etmişti:
“Tekne içine yerleştirdiğin tereyağ eriyene kadar güneye git, sonra batıya dön ve ticaret rüzgarlarını arkana
alarak seyir yap! Karşına çıkan ilk kara parçası Batı Hint Adaları olacaktır” …
A-İki nokta ile mevki koymak. Eğer görünür mesafede, teknemiz ile olan açıları belli, yerleri-yani
koordinatları-belli en az iki nokta tespit edebilirsek buralardan kerteriz alarak teknemizin yerini tespit
edebiliriz.
Bu iş için el pusulası veya diğer bir deyişle kerteriz pusulası kullanılır.
Kerteriz alırken açıları birbirine uygun noktalar seçilmelidir.
30-150 derece arası değerler en uygun değerlerdir.
Kerteriz alınan noktadan çok uzakta bulunulması hata payını arttırır.
Nispi kerteriz, teknenin omurga hattı ile olan açıyı gösterirken, gerçek kerteriz ile kast edilen pusulada 0
derece ile olan açısı ifade edilir.
Transit mevki hattı, koordinatları belli iki noktanın tekneyle aynı hizaya gelmesi ile konulur.
GPS kullanarak benzer şekilde mevki koymanın bir diğer yolu da, koordinatları belli bir yere giderken
seyredilen rotaya göre sadece tek bir koordinatı kullanarak, söz konusu yere yaklaşmaktır.
Özellikle doğu-batı doğrultusunda, enlem; kuzey-güney doğrultusunda ise boylam kullanılır.
B-Eğer teknenin çıkış yeri belliyse, ve yine sürati ve rotasında hiç hata yapılmamışsa, ikinci bir zamanda
tekrar mevki koymak kolaydır.
Ancak denize ait akıntılar, süratteki artış ve azalmalar bu hesaplamada hatalar olmasına yol açabilir.
İki nokta ile mevki koymak kadar güvenilir değildir.
Parakete seyri olarak ifade edilen bu yöntemle denizciler yüzyıllardır güvenle seyretmişlerdir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder