.

  

   
AÇIK DENİZDE SERT HAVADA FIRTINADA YELKEN SEYRİ
  
ALINACAK TEDBİRLER YAPILMASI GEREKENLER




Açık denizde yüksek dalgalar ürkütücü olsalar da göründükleri kadar tehlikeli olmazlar,
ama kıyıya yakın bölgelerde aynı şartlar kabusa dönüşebilir. 

Sert rüzgarlar, rüzgar yönüne açık kıyılarda, kıyı akıntılarına, dalgaların sıklaşmasına ve erken kırılmalarına neden olarak şartları ağırlaştırır.

Bu nedenle böyle bir yerde bulunuyorsanız erken davranıp, rüzgar daha fazla sertleşmeden, rüzgaraltı limanları araştırıp, önceden bir seyir planı hazırlayarak açığa çıkmakta, güvenli bir limana erişmeye yeterli vakit yoksa, fırtınayı açıkta göğüslemekte yarar vardır.

Yine ilk yapılacak işlerden biri yelken (alanını küçültmek) camadan vurmak olacaktır.
Camadan vurmakta geç kalmamalısınız, rüzgar şiddetlendikçe daha da zorlaşacaktır.
Sert havada camadan vurmak, camadan çözmekten çok daha zordur.
Eğer yaklaşan fırtına şiddeti hakkında bir fikriniz yoksa yelken alanını en fazla küçültecek camadanı vurun.
Gerektiğinde daha geniş alanlı camadana geçmek nispeten daha kolay olacaktır.

Hava serinledi. ufukta uğursuz kara bulutlar güneşi örttü, Dalgalar kırılmaya başladı, fırtına yolda,
sizi yakaladı yakalıyacak. yakınlarda fırtınayı geçiştirebileceğiniz muhafazalı bir liman varmı, daha önceden bildiğiniz bir yer mi? Rota değiştirmek zorunda kalırsanız alternatif rotalar ne olmalı, rüzgarın eseceği yönde ne var, kara mı açık deniz mi? Rüzgarı arkanıza almak zorunda kalırsanız, kaçınmanız gereken engeller, tehlikeli bölgeler uygun olmayam kıyılar, kayalıklar nerede ve ne kadar uzaklıkta?
Öncelikle yanıtlarını bulmanız gereken sorular bunlar. Önceden haber aldıysanız ve yakında muhafazalı, rüzgar altı bir liman varsa oraya kaçıp, fırtınayı demir üzerinde karşılamak en uygunu olacaktır.
Aksi halde fırtınayı denizde karşılamak zorundasınız.
                
                         
         
YÜKSEK DALGALAR VE HAZIRLIK

                                      

                                           
TEKNEYİ HAZIRLAYINIZ.

Vanaları kontrol ediniz, gereksiz olanları kapatınız.Yan yatan yelkenlilerde, lavabolara ve tuvaletlere geri       basan su sebebiyle taşmalar görülebilir.

Heçleri kapatınız

Dolap kapaklarını ve çekmeceleri kapatınız. Kilitleyiniz.

Salonda, mutfakta ve harita masasındaki her şeyi yerlerine kaldırınız ve sabitleyiniz 

Teknenin içini ve yaşam mekanını kuru tutunuz. 

Mümkünse sintineyi önceden temizleyiniz. Kötü koku deniz tutmasının ilk nedenidir.

Pis su tankını boşaltınız.

Mazot tankınızı dolu tutunuz

Görüş mesafesi azalmışsa, kısıtlı görüş için gerekli önlemleri alınız 

Yelkenleri önceden küçültünüz.
   Birçok tecrübeli denizci, ağır deniz koşullarında camadan vurmaktansa, yelkenleri önceden gerekirse
   limandan çıkmadan küçültmeyi tercih eder.

Varsa fırtına yelkenlerini donatınız ve kullanınız.

Özellikle kış seferlerinde varsa serpinti körüğü çok yararlıdr.
   Ancak fırtına şiddetinde esen rüzgarda bimini aynı yararı göstermez, açılması, yırtılması söz konusu
   olabilir. Gerekirse kapatılmalıdır.  
                                           
MÜRETTEBATIN HAZIRLANMASI  

Fırtınaya hazırlık sadece donanımın hazırlanmasıyla sınırlı değildir.

Mürettebatı da hazırlamak gerekir. Seyri iyi planlayınız ve ekibi bilgilendiriniz.

Şiddetli deniz tutmasından muzdarip biri hiç bir yarar sağlıyamıyacaktır.

Hassas kişilerin deniz tutmasını önlemek için antiemetik (bulantı ve kusmayı önleyici) ilaç alması gerekebilir.  

Oluşabilecek en kötü şartlar, ve herbir kişinin yetenekleri düşünülerek iş bölümü baştan yapılmalıdır. 

Yağmurluk,emniyet kemer ve ipleri kullanıma hazır olmalı,güverte üzerindeki personelin tercihan devamlı,
özellikle de kopit dışına çıktığında emniyet kemeri, kolanı, ve ipi kullanması gerekir.

Bir ucu başüstüne diğer ucu kıçta, tekneye emniyetli bir şekilde tespit edilmiş, biri sancakta diğeri iskelede,
güverte boyunca uzanan tercihan plastik kaplı çelik tel ya da esnemeyen sağlam polyester halat monte etmek
emniyet açısından önemli olur. Mürettebat baş üstüne ya da direk dibine gideceği vakit emniyet kemerinin yaylı kancasını bu donanıma geçirerek
hareket eder. Kemere bağlı iki can ipi bulundurmak daha da faydalıdır.
Direkdibine giden kimse, haraket kabiliyetini  kısıtlayabilecek olan kancasını bahsi gecen donanımdan ayırmadan
önce diğeriyle kendisini direkte uygun bir yere tesbit edebilir. Fırtınada bence başa gelebilecek en kötü şey
birisinin denize düşmesidir.
Fırtınada görüş şartları çok kötü, hele gece ise, sıfıra yakın olduğundan denize düşme hayat kaybına mal
olabilir. Bu yönde her türlü tedbiri alın (can yelegi giymek, cebinizde ufak su geçirmez bir mini
fener ve hakem düdüğü bulundurmak ve emniyet kemeri takmak, kendinizi tekneye bağlamak gibi).

İyi dizayn edilmiş bir teknenin fırtınaya mürettebattan daha iyi dayandığı pek çok kez kanıtlanmıştır.

Fırtına nedeniyle tekneyi terkedenlerin boğulduğu, yüzmeye cesaret edemeyip teknede kalmayı tercih edenlerin
fırtınayı atlattığı pek çok örnek vardır.

Fırtına sırasında bütün seyir ışıklarınız yakılmalı ve radar reflektörünüz direğe çekilmiş olmalıdır.

Demirinizi bulunduğu yere çok iyi tesbit edin. Fırtınada yerinden kurtulması tekneye büyük zararlar verebilir.
Yerinden kurtulup denize sarkan demirin fırtına şartlarında tekneyi delerek batmaya bile neden olabileceğini
unutmayın.
Sadece demir değil yerinden çözülüp suda sürüklenecek halatlardan sakının. Uskura dolanıp sizi
motorsuz bırakabilirler.

Tüm donanımı gözden geçirin.Zayıf noktaların neler olduğunu tesbit edip imkan varsa yenisiyle değiştirin.

Başlangıçta atik olan mürettebat fırtına uzadıkça yorulur, hantallaşır, dikkati dağılır ve hatalar yapmaya
başlayabilir.
Bu nedenle yeterli mürettebat varsa  bir kişinin dinlenebileceği bir vardiya programı düzenlemek uygun olur.
Dinlenecek kimsenin kuru şartlarda ısınabilmesi ve mümkünse uyuması en iyisidir.
Bu durumun içinde insan nasıl uyuyabilir diye düşünmeyin. Uyur hemde nasıl şaşarsınız.

Eğer otopilotun tutamayacağı kadar sert bir hava söz konusuysa, dümenin kaptandan başka birisinde olması
avantajdır.Ağır deniz koşullarında en iyi dümenci, genç bile olsa bir tekne dümencisidir!
Kıyafetleri önceden giyiniz. Bir kez ıslandıktan sonra kıyafetler artık koruyucu olmazlar
Güvertede çok hareket eden kişiler, sentetik kolay kuruyan içlikler-orta tabaka ve üstte Gore-Tex gibi su
geçirmez ama hava alabilen kıyafetler tercih etmelidirler.

Dalgalı denizde baş üstünde veya güvertede olacaklar ve çalışacakların mutlaka emniyet kemeri takmaları
gerekir.Kokpitten baş üstüne her zaman rüzgarüstü (yani yüksek) taraftan geçilir.

Ancak dümenci gibi devamlı rüzgara maruz kalan ama çok hareket etmeyenler ise, orta tabakaya Wind-Shield
gibi rüzgar geçirmeyen ürünler kullanmalıdırlar. (Resim-171)

Serpintiden korunmamnın başarılı yöntemlerinden birisi de kayak gözlüğü kullanmaktır. Özellikle kenarları
silikon-lastikli olanlar çok başarılıdır.

İlk yardım çantanızı, havai fişeklerinizi, yangın söndürme tüplerinizi kontrol
edip yerlerini ve nasıl kullanılacaklarını bütün mürettebatın öğrenmesini sağlayın.
Sintine pompalarınızı ve motorunuzu test edin.

Sandviç ve termosta çorba ve sıcak içecekler hazır bulundurun.

Görevi güverte altında olan mürettebat yalnız başınaysa ara sıra kontrol etmek uygun olur.

Kapalı ortamda deniz tutması olasılığı artar, düşerek yaralanma, bayılma gibi olaylarla karşılaşılabilir. 

Sert hava tanımı kişiden kişiye değişiklik gösterir.
Sert havayı tanımlamak için iki unsur önemlidir .
Rüzgar hızı ve denizin durumu
(denizin durumundan kasdedilen; dalga yüksekliği ve dalga boyu, kırılmalarının şiddeti).
Genelde 34-46 knot arasında esen rüzgar sert hava,
47 knot'un üzeri fırtına olarak değerlendirilir

                  
CAMADAN ve FIRTINADA UYGULANAN YELKEN SEYRİ TAKTİKLER

Yine ilk yapılacak işlerden biri yelken (alanını küçültmek) CAMADAN VURMAK olacaktır.
Camadan vurmakta geç kalmamalısınız, rüzgar şiddetlendikçe daha da zorlaşacaktır.
Sert havada camadan vurmak, camadan çözmekten çok daha zordur.
Eğer yaklaşan fırtına şiddeti hakkında bir fikriniz yoksa yelken alanını en fazla küçültecek camadanı vurun.
Gerektiğinde daha geniş alanlı camadana geçmek nispeten daha kolay olacaktır

  

CAMADAN VURULMUŞ ANA YELKEN

Fırtınada fazladan camadan vurmuş olmak gibi bir kavram söz konusu değildir.
Camadan vurmanın amacı (yarışta değilseniz) , donanım üzerindeki yükleri emniyetli düzeylere indirmek ve
göreceli seyir rahatlığı sağlamaktır. Hele tekneniz hafifse, bazı şartlarda, bırakın camadanı, rüzgarı
pupadan, tercihan kıç omuzluktan alarak çıplak direkle seyretmeniz dahi gerekebilir.

Cenovanızda furling donanım varsa yeterince sararak cenovaya da camadan vurun.
Fırtınayı kıçtan alacaksanız, camadanlı anayelken kullandığınız sürece cenovayı çok fazla sarmaktan kaçının.
Camadanlı da olsa sadece ana yelkenle yapılan seyirde teknenin BROÇA DÜŞME OLASILIGI ARTAR.
Furling donanımınız yoksa, cenovayı fırtına flok'u ile değiştirmek çok uygun olur.
Pupa seyirde ana yelkeni tümüyle indirip camadanlı cenovayla seyir en çok tercih edilendir.

Camadan vurmak yelken alan merkezinin öne kaymasına neden olur. İyi dizayn edilmiş bir teknede yelken alanı
merkezi, karina yan alan merkezinin bizacık arkasındadır. Bu sayede orsa ve apaz seyirlerde, dümende bir yük
oluşur ve tekneyi hissetmenize olanak verir.
Dümeni bıraktığınızda da tekne kendiliğinden yavaşça orsalar. Camadanla yelken alanı çok fazla öne gittiğinden
teknenin bu yöndeki davranışı değişir. Yekeyi bıraktığınızda tam aksine tekne başını açabilir ve istenmeyen
risklerle karşılaşılabilir.
Normalde dümene hiç yük bindirmeyen teknelerde dümene aşırı yük binebilir. Böyle bir durumda, rotanız orsa ya
da apaz seyir gerektiriyorsa cenovayı tamamen sarmanız daha uygun olabilir.
Bu hızınızı ve orsa açınızı kötü etkilese de teknenin rahatlamasını ve daha konforlu bir seyir sağlayacaktır.

Orsa seyrinde dalgaya tırmanırken orsalayın, dalgadan inerken hafifçe kafayı açın.
Ancak orsalarken yelkenlerin fazla yapraklanmasına (pıpırlamasına) izin vermeyin.

Fırtına şartlarında yapraklanan yelkenler kolayca yırtılabilir.

Yine orsa seyrinde, dalga aralıkları teknenin fazla baş-kıç yaparak çok baş vurmasına neden oluyorsa,
coğunlukla yavaşlamak, bazen de hızlanmak, baş vurmayı azaltabilir.

Hızlanmanız gerekiyorsa yelken alanını artırmak yerine motorla yelkene yardımcı olmak daha uygun olur.

Ancak yüksek dalgalı denizlerde uskurun her dalgada su dışına çıkma, ya da hava kapma olasılığı vardır.
Bu da ciddi arızalara (şanzıman dağıtma, şaft eğrilmesi, şaft ya da krank kesme gibi) neden olabilir.
Böyle bir durumda motoru kullanmamak ya da arıza riskini azaltmak için en düşük devirde kullanmak uygun olur.


Sadece camadanlı ana yelkenle yapılan orsa seyrinde bazı teknelerde tramola imkansız hale gelir, köre düşme
riski artar.
Böyle durumlarda Furlingi biraz salarak, cenovanın yardımıyla tekneyi biraz daha hızlandırarak atalet
kazanması sağlanır.
Gerekirse kör noktayı geçtikten sonra da cenova boşlanmayıp terslemesi ve teknenin
dönmesine yardımcı olması sağlanabilir
(cenovayı tersletme yöntemi çok hafif havalarda da aynı amaçla kullanılabilir).

Tramolaya motorla da yardımcı olabilirsiniz.

Eğer hava orsa seyrine imkan vermeyecek kadar sertse yapılacak şey vazgeçip pupa seyrine dönmektir.
Rüzgarı arkadan almaya başladığınız anda şartlar inanılmaz derecede değişir.
Bir anda tekne rahatlar, rüzgarla aynı yönde giden teknede rüzgarın etkisi azalır serpinti azalır ya da
tümüyle ortadan kalkar.
Yine de bütün riskler ortadan kalkmış değildir. Kıçtan alınan dalga tekneyi çok fazla gezdirir.
En büyük riskler arasında başta KONTROLSUZ KAVANÇA ve ardından BROÇ'a düşmek gelir.

Kontrolsuz kavançayı önlemek için, gereğinde hızla sökülebilecek bir emniyet halatıyla bumbayı sabitlemek
uygun olur.

Broç ise, dalga teknenin kıçını kaldırıp başı denize gömdüğünde, başın frenlemesi sonucu, tekne kıçının
savrulmasıyla oluşur. Dönerek dalga ve rüzgarı yandan alan tekne çok fazla bayılabilir ve vahim sonuçlar
doğabilir.

Anlaşılacağı gibi yüksek dalgalı denizde, pupa seyirde dümenciye oldukça fazla iş düşer.
Dümenci teknenin gezmesini önleye biliyorsa, deniz ve rüzgarı, iğnecikten değil kıç omuzluktan almaya
çalışmalıdır, bu KONTROLSUZ KAVANÇA RİSKİNİ AZALTIR.

Ancak bu kontrada tekne çok fazla geziyora iğnecik seyrine geçilebilir.

Her teknenin davranışı farklıdır. Bu nedenle de teknesini iyi tanıyan kaptanların davranışları biribirinden
ufak tefek farklılıklar gösterecektir.

Kıçtan denize olabildiğince uzun bir palamar salmak, teknenin kıçını tutarak gezmesini büyük ülçüde önler ve
hem BROÇ hem de KAVANÇA RİSKİNİ azaltır.

Bazı denizciler ve kitaplar bu amaçla deniz demiri
(huni şeklinde sağlam kumaştan yapılmış, suyun içinde paraşüt gibi fonksiyon gören bir düzenek) kullanılmasını
tavsiye etse de benim düşüncem deneyimim palamar salmanın çok daha emniyetli olduğu yönündedir.  

 

DENİZ DEMİRİ,
tekneyi çok fazla yavaşlatarak manevra imkanını azaltır, üzerine binen aşırı yüklerden dolayı bağlı olduğu
yeri rahatlıkla koparabilir.
Deniz demiriniz bir kova ebadını aşmıyorsa kullanabilirsiniz daha büyüklerini kıçtan salarak kullanmaktan
özellikle kaçının.
Bazıları, arkadan salınan palamarın iki ucunu da kemere açıklığı kadar bir açıklıkla kıça
bağlamayı tavsiye ederlerse de bir ucu boşta olan palamar daha fonksiyoneldir.

İpin boyu uzadıkça sudaki sürtünme kuvveti katlanarak artar. Arkadan palamar çekmek tekneyi çok fazla
yavaşlatmasa da teknenin kıçının gezmesini önleyerek dümencinin tekneyi rotasında tutmasını büyük ölçüde
kolaylaştırır.

Çok yüksek dalgalı pupa seyrinde, özellikle hafif tekneler ve katamaranlarda dikkat edilmesi gereken bir
husus da, teknenin dalgalardan daha hızlı ilerlemesine engel olmaktır.

Dalgadan hızla inen tekne kafayı gömerek takla atabilir.

Kıçtan salınan palamarla tekne yeterince yavaşaltılamıyorsa, yelkenler tümüyle indirilerek çıplak direk
seyrine geçilir.
Tekneyi gereğinden fazla da yavaşlatmamak gerekir. Çok yavaşladığnda dümen palasının işlevi
azalır ve hızlı manevra yeteneğiniz kalmaz.
Başka nedenler yanında, bu nedenle de deniz demirinin kıçtan bağlı kullanılmasını tavsiye etmem.

Fırtına çok uzadı ve mürettebat tükenme seviyesinde yorulduysa yapılacak en iyi şey,
yelkenleri indirip, baştan deniz demiri atarak, fırtınanın geçmesini beklemektir.
Bence deniz demirinin en önemli kullanım alanı budur.
Deniz demiri atıldığında düzgün olarak açılması ve yüzeyde kalmamasına dalgalar tarafından bozulmamasına
dikkat etmek gerekir.
Gereğinde ipe ağırlık bağlanarak deniz yüzeyinin altında kalması sağlanır.
En az 4-5 tekne boyu kalama vermek uygun olur.
Deniz demirleri hava çok sert olduğunda tekneye bağlı oldukları noktaya aşırı yük bindirebilirler.
Babaları, koçboynuzlarını güverteden söküp kopartabilirler.
Anormal kuvvetlerle karşı karşıya kaldığınızda, palamarı kesip denize terketmek zorunda kalabilirsiniz.

                                           

  DENİZ DEMİRİ

Kimi açık deniz yelkencileri şartlar çığrından çıktığında tüm yelkenleri indirip tekneyi denizin insafına
bırakmanın da fırtınayla başedebilmenin bir yolu olduğunu söylerler

DENİZ DEMİRİ